Miejscowość: Leszno
Miejsce: Leszczyńska Galeria Książki (pl. Jana Metziga 25)
Data rozpoczęcia: 16.01.2025 17:00:00
Data zakończenia: 16.01.2025 18:00:00
Organizator: MBP Leszno

Opis wydarzenia:
Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Grochowiaka w Lesznie serdecznie zaprasza na promocję książki pt. "Podróż obcego z Polski na Śląsk" w tłumaczeniu Marcina Błaszkowskiego. Podczas spotkania regionalista opowie o książce autorstwa Victora Zadika Honoriusa o podróży z Leszna do Góry. Wydarzenie odbędzie się 16 stycznia 2025 r., o godz. 17:00 w w Leszczyńskiej Galerii Książki (pl. Jana Metziga 25). Wstęp wolny!


Victor Zadik Honorius „Podróż obcego z Polski na Śląsk” - informacje o projekcie wydawniczym:

Leszno doświadczyło czterech wielkich pożarów – w 1656 r., 1707 r., 1767 r. i 1790 r. Za każdym razem płonęło niemal doszczętnie. Mieszkańcy miasta wyjeżdżali, często po utracie całego majątku i już nigdy nie wracali. Okres między trzecim i czwartym pożarem to zaledwie 23 lata. Miasto się odbudowywało ale ten proces trwał powoli bo ratusz zaczęto odbudowywać dopiero w 1786 r. Widok Leszna musiał być wyjątkowo nieatrakcyjny. Co interesujące w tym czasie trudno znaleźć w mieście ważnych przedstawicieli kultury, z których tak bardzo ono słynęło. Po pożarze został znany lekarza Jeremias Neifeld oraz przyjechał Akiba Eger. Kolejnym światłem kultury była drukarnia Presserów, drukująca najróżniejsze pozycje, często z innych regionów Rzeczpospolitej. Z ciekawszych pozycji, które warto wymienić to śpiewnik ewangelicki oraz zbiór mów loży masońskiej.

W tym okresie pełnym wytężonej pracy skupionej na podnoszeniu miasta z ruin, w okresie, gdy środowiska intelektualnego praktycznie nie ma, pojawia się nijaki Victor Zadik Honorius, który w 1784 r. podróżuje do ośrodka źródeł wód mineralnych w Jemielnie, zatrzymuje się w Górze i publikuje swój opis w oświeceniowej gazecie wydawanej na teren całych Niemiec.

Kim był autor tekstu nie wiadomo. Nie udało się znaleźć żadnych danych na jego temat, wiadomo o nim tyle, ile sam napisał. Można wnioskować, że może był luteraninem, może być Żydem? Ale to tylko przypuszczenia. Swoją relację datował na 16 stycznia 1785 r., kiedy to miał przesłać tekst do publikacji. Z tego względu 16 stycznia 2025 r., czyli dokładnie 240 lat później, zaplanowano prezentację tekstu w języku polskim z wstępem i opracowaniem krytycznym.

Tekst jest dziełem oświeceniowego środowiska mieszczańskiego Leszna. Jego wyjątkowość polega na tym, że jest on wieloaspektowy. Można na niego spojrzeć jako dokument z historii turystyki, medycyny, historii pogranicza (bo przecież pomiędzy Lesznem a Górą przebiegała granica Rzeczpospolitej i Prus). Niektóre wzmianki z tekstu doskonale uzupełniają wiedzę o guście epoki, o wiedzy, poglądach, jakie panowały, o zmianach klimatycznych, o przepisach, jakie nadawano w Lesznie i Górze. Można dopatrywać w relacji się śladów działalności Komisji Edukacji Narodowej oraz kontekstów „wielkiej” literatury podróżnej z czasów epoki świateł.

Projekt wydania książki „Podróż obcego z Polski na Śląsk” jest projektem wieloaspektowym. Przekład i opracowanie to warstwa sięgająca czasów i zamierzeń autora. Jednakże książka wzbogacona jest przez ikonografię udostępnioną przez Muzeum Okręgowe w Lesznie oraz atrakcyjne zdjęcia wykonane przez Łukasza Małkiewicza. Strona graficzna ma pomóc czytelnikom na przeżycie podróży choć po części tak, jak ją przeżywał Victor Zadik Honorius. Książce towarzyszy audiobook zrealizowany przez znanego aktora urodzonego w Wąsoszu, pochodzącego z Góry a mieszkającego w Lesznie – Zbigniewa Walerysia, dzięki czemu opowieść może się stać jeszcze bardziej „żywa”. Ważnym aspektem tego projektu są odniesienia do czasów współczesnych. Mianowicie dzięki digitalizacji i udostępnianiu zasobów bibliotek w internecie dostęp do tego dzieła był w ogóle możliwy, być może w przyszłości zostaną udostępnione pliki, które umożliwią ustalenie danych na temat autora lub dodatkowych szczegółów jego podróży. Należy podkreślić, że w opracowaniach historii i kultury Leszna tekst Zadika jest zupełnie nieznany. Gdyby nie digitalizacja, pewnie nigdy byśmy się o nim nie dowiedzieli.

Ostatnimi laty pojawia się coraz więcej publikacji naukowych i literackich dotyczących dawnego pogranicza polsko-niemieckiego a leszczyńska opowieść o podróży do Góry i Jemielna uzupełnia wiedzę na ten temat, jest poza tym częścią leszczyńskiej kultury pogranicznej. Projekt wpisuje się także w obecną modę na podróże na Dolny Śląsk i zachęca do poznawania wyjątkowych zabytków, które znajdują się niemal tuż za rogiem. Ma też aspekt humanistyczny – kiedy Victor Zadik Honorius wyjeżdżał z Leszna, piękny ratusz leszczyński był w ruinie a na wielu działkach z pewnością widoczne były wypalone domy. W takich okolicznościach przyjeżdża do Góry, która stała się częścią Królestwa Prus i w wyniku znacznych inwestycji rozwijała się nad wyraz pomyślnie, stając się nowoczesnym, pięknym miastem. Victor Zadik Honorius był zachwycony Górą, o Lesznie nawet nie wspomniał. Ta historia pokazuje, jak przewrotny bywa los i z jak dużą dozą pokory należy podchodzić do wyroków historii.

Prezentacja książki przewidziana jest na kilka spotkań. Pierwsze odbędzie się 16.01.2025 r. w Miejskiej Bibliotece Publicznej, gdzie poruszane będą prawie wyłącznie aspekty literackie (omawiane przez dr hab. Marzenę Walińską, prof. Uniwersytetu Śląskiego) oraz aspekty leszczyńskie. 24.01.2025 w Bibliotece Miejskiej w Górze przedstawione będą aspekty kulturowe oświeceniowej podróży (omawiane przez prof. dr hab. Dariusza Chemperka z Uniwersytetu MCS w Lublinie) oraz aspekty górowskie podróży. Poza tym planowane są spotkania w Pałacu Sułkowskich w Lesznie, by poruszyć temat sztuki Leszna w czasie, gdy w Lesznie przebywał autor dzieła (ponieważ niedawno odkryte freski w pałacu stały się inspiracją do stworzenia okładki książki) oraz w Muzeum Okręgowym w Lesznie, by zapoznać czytelników z podróżami w historii miasta oraz by umieścić podróż Zadika w tym kontekście. Wstępnie zaplanowane są także wycieczki po Górze z oprowadzaniem.



Victor Zadik Honorius „Podróż obcego z Polski na Śląsk”

Przekład: Marcin Błaszkowski, Izabela Warciarek

Wstęp: Marcin Błaszkowski

Nagranie: Zbigniew Waleryś

Podmioty odpowiedzialne za wydanie książki: Urząd Miasta Leszna, Miasto i Gmina Góra, Muzeum Okręgowe w Lesznie, Wydawnictwo „Leszno i Pogranicze” i Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Grochowiaka w Lesznie.