Miejscowość: Leszno
Miejsce: Galeria MBWA Leszno, ul.Leszczyńskich 5
Data rozpoczęcia: 07.03.2025 18:00:00
Data zakończenia: 18.04.2025 18:00:00
Organizator: Miejskie Biuro Wystaw Artystycznych w Lesznie

Opis wydarzenia:
Miejskie Biuro Wystaw Artystycznych w Lesznie zaprasza na wystawę

Marta Jamróg
Jak zostawić ślad?

wernisaż: 7 marca 2025 /piątek/, godz. 18.00
Galeria MBWA Leszno, ul. Leszczyńskich 5
wystawa czynna do 18 kwietnia 2025


Marta Jamróg w swym malarstwie, wyrastającym z fascynacji sztuką ikonopisarską, podejmuje tematy zarówno bieżące, wobec których analityczna natura nie pozwala jej przejść obojętnie i przemilczeć, jak i bada przeszłość rodzinną, a w szczególności traumy transgeneracyjne. Maluje na starych deskach, które niosą w sobie historie i pamięć ludzi, pamięć wydarzeń - tych dobrych i tych złych.
Jej „Dzikony” (nazwa powstała z prześmiewczego komentarza odnoszącego się do jej prac na facebooku, spodobała się artystce na tyle, że postanowiła ją wykorzystać jako tytuł serii) to oddanie głosu zwierzętom, pozostającym często w niewolniczej służbie człowiekowi. Interesuje ją relacja człowieka z naturą, jednak człowiek w jej pracach z tego cyklu nie jest najważniejszy. Zwierzęcy bohaterowie, którym oddaje podmiotowość to jeleń z aureolą, niedźwiedź wykorzystywany w cyrku, wyeksploatowane do ostatniego tchu krakowskie konie, ryby cierpiące w zanieczyszczonej Odrze, czy zwierzęta na które polują myśliwi. Karolina Pikosz w tekście do wystawy Marty Jamróg w BWA w Bydgoszczy słusznie zauważa: Jeśli nie można ich uwolnić od cierpienia, należy je chociaż uznać. (Pikosz K., Marta Jamróg. Gdzie trafią krew i woda, https://www.galeriabwa.bydgoszcz.pl/wystawa/dzikony-marty-jamrog/, dostęp: 09.01.2025.). Artystka czerpie z chrześcijańskiej symboliki, by ukazać szczególne miejsce zwierząt w świecie. Jak twierdzi: Oddaję im miejsce świętych, bo dla mnie zwierzęta są czystym dobrem. Nie znają zawiści, chciwości. I dalej: To moja dziękczynna modlitwa, czysta energia dobra i miłości.
Ikony są obiektami, które w swej tradycji przenoszą określone wartości duchowe i artystyczne, ale również możemy je traktować jako dzieła odzwierciedlające rzeczywistość, w jakiej powstawały. Jamróg wykorzystuje tradycję ikon do komentowania współczesności. Śmierć, wojna, wszechobecne napięcie, wyzysk zwierząt - to tematy wobec których jako czujna obserwatorka świata współczesnego nie jest w stanie przejść obojętnie, które wiercą dziurę w brzuchu, determinują myśli, natarczywie powracając jak bumerang.
Inne prace artystka poświęca historiom rodzinnym. Z jednej strony chce te historie upamiętnić, z drugiej traktuje je jako sposób na zrozumienie swojego pochodzenia oraz poradzenia sobie z transgeneracyjnymi traumami, które są zapisane w naszym kodzie DNA. Czasem nosimy w sobie ból, który pozostaje w uśpieniu do czasu, gdy damy mu możliwość bycia przeżytym a w rezultacie ukojonym, a to ma często miejsce dopiero w kolejnych pokoleniach. Historia, którą dzielimy ze swoją rodziną zaczyna się jeszcze zanim zostaniemy poczęci. W swojej najwcześniejszej biologicznej formie, jako niezapłodniona komórka jajowa, dzieliłeś środowisko komórkowe ze swoją matką i babcią. Kiedy twoja babcia była w piątym miesiącu ciąży z twoją matką, komórka blastyczna komórki jajowej, z której powstałeś, była już obecna w jajnikach twojej matki. A zatem jeszcze zanim twoja matka przyszła na świat, ona, twoja babka i najwcześniejszy ślad twojego istnienia znajdowały się w jednym ciele – trzy pokolenia dzielące jedno środowisko komórkowe. (Wolynn M., Nie zaczęło się od ciebie, Wydawnictwo Czarna owca, Warszawa 2021, s. 38.) Okazuje się więc, że nie wszystkie uczucia, których doświadczamy mają swoje źródło w nas samych, mogą one równie dobrze być przynależne naszym przodkom, a my je za nich niesiemy i współdzielimy z nimi. Szukając źródeł traum należy zgłębić się w trudne wydarzenia z historii rodziny. Tragedie, jak doświadczenie wojny, utrata bliskich, przenoszą się z pokolenia na pokolenie, a najnowsze osiągnięcia biologii i genetyki dowodzą, że aby zrozumieć mechanizmy przenoszenia traum, trzeba sięgnąć trzech pokoleń wstecz (choć napotykałam stwierdzenia, że przechowujemy w sobie pamięć nawet ośmiu wcześniejszych pokoleń). Być może podświadomie czujemy potrzebę uleczenia nieprzepracowanych w naszej rodzinie tragedii.
Marta Jamróg przesiąkła domowymi historiami, przekazywanymi z pokolenia na pokolenie, które trudno jest ignorować – wojna, śmierć, niepokój, lęk. Fascynuje ją śmierć, a raczej krąg życia i śmierci. Śmierci nie demonizuje, a próbuje ją oswoić. Obcowanie, przepracowanie, uwolnienie się od traum stwarza przestrzeń do uzdrowienia, a co za tym idzie do nowych przeżyć i doświadczeń.
Jak sama pisze: Badanie traumy transgeneracyjnej to działalność artystyczna, która staje się przestrzenią pomiędzy pamięcią a nieobecnością, gdzie dzieło artystyczne staje się nośnikiem historycznego i osobistego afektu. Obok narracji historycznej powstaje narracja subiektywnego doświadczenia wojny, czy innego traumatycznego wydarzenia. I to subiektywne doświadczanie może być wynikiem aktywnego uczestnictwa i obserwacji, ale też może być wynikiem zbierania rodzinnych informacji, gromadzenia przekazów rodzinnych, zasłyszenia albo też może być przekazywane w kodzie dna. I to drugie podejście to właśnie wpisuje się w pamięć i nieobecność. Bo zasłyszane i spisane historie rodzinne, albo samo ich odczuwanie w ciele, stają się nośnikiem pamięci wtedy, gdy zmaterializują się w obrazie. Pomimo tej fizycznej nieobecności, artysta może zakodować tę pamięć w obrazie. Obserwator, widz oglądając te moje prace może stać się aktywnym uczestnikiem procesu rekonstrukcji zdarzeń historycznych, tym samym może odkrywać sam dla siebie mechanizmy dziedziczenia bólu i traumy. /Marta Ginter/

Marta Jamróg
Ukończyła Małopolski Uniwersytet Ludowy, następnie kształciła się na Uniwersytecie Wrocławskim na kierunkach etnologia (tytuł magistry) i filologia słowiańska (tytuł licencjatki).  W 2018 roku obroniła z wyróżnieniem dyplom na studiach podyplomowych z malarstwa na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.  Obecnie studiuje na Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie na kierunku Sztuka Współczesna. Założycielka Jasielskiej Pracowni Ikon. Wprowadziła nowe spojrzenie na ikonę, jako na nośnik poszerzania kręgu współodczuwania na zwierzęta i przyrodę. Swoim pracom nadała nową nazwę: Dzikona. Zajmuje się malarstwem sztalugowym i ściennym. Stworzyła Otwartą Galerię Murali pod mostem w Beskidzie Niskim. Przez 3 lata prowadziła galerię Ziemianka w ziemiance, we Frysztaku. Siostra Rzeka Wisłoka. Przedsiębiorczyni. Kuratorka wystaw twórców organicznych z Podkarpacia w Barze Czerecha, Jasielówce, Spółdzielni Ogniwo w Krakowie. W swojej twórczości porusza tematy związane ze światem zwierząt i przyrody. Zajmuje się traumą transgeneracyjną, artystycznymi ingerencjami w przestrzeń miejską i wiejską. Jej prace były pokazywane na wielu polskich i zagranicznych wystawach, m.in. w BWA w Bydgoszczy (wystawa indywidualna) , Galaria MS 44 w Świnoujściu ( wystawa indywidualna), Bar Czeremcha w Jaśliskach (wystawa indywidualna), BWA Wrocław (wystawa zbiorowa), BWA Krosno (wystawa zbiorowa), Modulgalerie w Norymberdze (wystawa zbiorowa). Mieszka i tworzy na Podkarpaciu (fizycznie i duchowo) oraz w Nowym Jorku (duchowo).