Sprawczość i poczucie bezpieczeństwa ważniejsze od dobrych ocen

Dyżurny reporter: 667 70 70 60

Witam państwa serdecznie, witam moich gości. Pani Agnieszka Ptaszyńska, pani Agnieszka Kochanek i pani Marta Grześko-Nyczka. Dzień dobry paniom.

Dzień dobry.

To jest krótkie wprowadzenie. Chodzi oczywiście o Szkołę Podstawową nr 1. Miasto ma plany likwidacji tej szkoły. No i jak już państwo wiecie spotkało się to z dość chłodnym przyjęciem środowiska rodzicielskiego. Pani Agnieszka Ptaszyńska i Pani Agnieszka Kochanek reprezentują rodziców, a Pani Marta Grześko-Nyczka jest badaczką, ekspertką od spraw edukacyjnych. Przypominamy, Szkoła Podstawa nr 1, najstarsza szkoła w mieście. Miasto w związku z nadciągającym kryzysem demograficznym chce tę szkołę zlikwidować. Panie mówicie nie, bo to szkoła wyjątkowa. Na czym ta wyjątkowość polega? Zapewniłyście mnie, że nie dlatego, że wasze dzieci do niej chodzą.

Agnieszka Ptaszyńska: Nie, absolutnie nie. Moje dzieci osobiście, moja córka pierwsza, mam nadzieję, że druga córka również, chodzi do tej szkoły dlatego, że ja wcześniej zasięgnęłam opinię o różnych szkołach w Lesznie i poczułam, że to właśnie ta szkoła zdecydowała się na alternatywny sposób nauczania, naśladując, najlepsze, bardziej progresywne szkoły z Polski i Europy i skupia się na nowoczesnym, całościowym podejściu do edukacji. Na tym, żeby nie zwracać uwagi tylko na oceny, nie zwracać uwagi tylko na wyniki egzaminów, ale na rozwój dziecka jako rozwój człowieka. Żeby podkreślać jego talenty, żeby skupiać się na indywidualnych, mocnych stronach, żeby też wspierać dziecko w tym, nie ukrywajmy, bardzo ciężkim okresie, jakim jest chodzenie do szkoły.

Ale dla rodzica z naszego regionu, który słucha, to jest takie bardzo ogólne. A na czym ta nowoczesność, czy innowacja polega? Tam się nie uczy tego wszystkiego, czego się uczy w innych szkołach?

Agnieszka Kochanek: Oczywiście, uczy się. Podstawa programowa kształcenia jest obowiązująca we wszystkich szkołach podstawowych, czy też ponadpodstawowych w całej Polsce. Jednocześnie podstawa programowa, jak mówią nauczyciele, to jest 30% ich pracy. Reszta to są wszystkie rzeczy, które powodują, że dzieci się rozwijają, że się je wspiera, rozwija ich talenty.

Ja akurat mam córkę starszą, która jest absolwentką Szkoły Podstawowej nr 1. Młodsza córka jest w tej chwili jeszcze w tej szkole. I ja tę szkołę obserwuję od 7 lat. Widzę jaki postęp zrobiła, jak się zbudowała społeczność nauczycielska, jak się zintegrowali, jak czują po prostu wspólną sprawę.

Dla mnie najważniejsze jest to, że nauczyciele zaczęli słuchać uczniów, Zaczęli uwzględniać ich zdanie. Zaczęli odpowiadać też na ich potrzeby. Nawiązują dialog z rodzicami, którzy się chętnie angażują, pomagają. No a o to chodzi w szkole, tak? Bo to jest dialog trójstronny.

W szkole chodzi o to, żeby dziecko się nauczyło różnych rzeczy: pisać, czytać, liczyć, nauczyło

się historii, przyrody i oczywiście WF-u, czyli przewrotu w przód i przewrotu w tył, z czym ja do dzisiaj mam problem. A w tej wizji, co takiego jest wyjątkowego. Coś więcej, niż ta podstawowa nauka?

Sprawdzałam przed rozmową, kiedy powstały szkoły powszechne. To był 1919 rok, kiedy Józef Piłsudski zarządził Szkolnictwo Powszechne, czyli mamy ponad 100 lat. Myślę, że nie trzeba tłumaczyć, w jaki sposób zmienił się świat w ciągu stu lat. Natomiast szkolnictwo powszechne gdzieś zostało w tyle i my nie możemy zamykać na to oczu. Edukacja w Polsce przechodzi kryzys od wielu lat i politycy nie wiedzą, co z tym zrobić.

A wy wiecie, co z tym zrobić?

Tak, my mamy pomysły na to, co z tym zrobić.

Pani doktor Marta Grześko-Nyczka, jako specjalistka, ma wizję szkoły idealnej?

dr Marta Grześko-Nyczka: Nie chciałabym iść teraz w tym kierunku, jaka szkoła jest idealna, bo to jest bardzo długi temat. Ja bym chciała powiedzieć, że podstawa programowa wymaga od wszystkich szkół, nie tylko uczenia matematyki i języka polskiego, ale wymaga uczenia kompetencji przyszłości. I to nie jest tak, że SP1 robi coś dodatkowo, tylko że patrząc na badania, szkoły nie robią tego, co jest ważne, bo skupiają się na wynikach egzaminów.

Wyniki egzaminów nie są ważne?

Są ważne, natomiast czy od tego, jaki poziom mamy z matematyki, języka polskiego zależy dobrostan, szczęście w życiu, sukces społeczny, rozwój społeczny?

Przepraszam, ja jestem starym człowiekiem. Może jestem źle wychowany, ale zawsze wydawało mi się, że podstawówka ma nauczyć, żebyś dostał się do wymarzonego liceum, gdzie są progi, a liceum ma cię przygotować, żebyś się dostał na wymarzone studia, gdzie są progi. Gdzie się wymaga od przyszłego prawnika, przyszłego lekarza, jak mu zależy na w dobrej karierze i niezłych pieniądzach, żeby jednak coś umiał.

Ale pan redaktor powiedział bardzo ważną rzecz. Szkoła przygotowuje do egzaminów, a nie do życia. Badania PISA odwołują się do ważnych kategorii i sprawdzane są właśnie kompetencje z zakresu nauki języka ojczystego i matematyki oraz przyrody, ale także kompetencji społecznych, umiejętności rozwiązywania problemów. Te badania kompleksowo pokazują, jak szkoły przygotowują uczniów do życia w dorosłości. Wyniki tych badań z 2022 roku mówią wyraźnie, że Polska jest w czołówce Europy, jeśli chodzi o matematykę i język polski. Na to stawiamy, ale kiedy przyjrzymy się tabelom, to ze smutkiem można patrzeć na to, że jeśli chodzi o kompetencje społeczne, o odwagę, o przedsiębiorczość, inicjatywność, to jesteśmy na szarym końcu. Ba, ostatnią pozycję mamy w dwóch kategoriach: wytrwałości i samoregulacji. Współczesne badania pokazują, że wytrwałość jest najważniejszą kompetencją, która daje ludziom szansę na sukces i na rozwój. Wcale nie talenty, bo bez pracy nie możemy osiągnąć tego, na czym nam zależy, w czym jesteśmy dobrzy. Polska szkoła skutecznie zabija sprawczość dzieci poprzez system oceniania. System oceniania, który w prawie oświatowym raczej nakazuje wsparcie, niż etykietowanie. SP1 pięknie w tych kategoriach, właśnie związanych z kompetencjami społecznymi, sprawczością, z odpowiedzialnością, sobie radzi i radzi sobie coraz lepiej. Po prostu SP1 obrało inne stery.

A czy to ma jakiś związek z wynikami egzaminów ósmoklasistów w SP1?

Powinno mieć związek wkrótce.

Jakie są wyniki egzaminu ósmoklasisty w SP1 w skali Leszna?

Panie redaktorze, jeżeli zmiana budzącej się szkoły zaczęła się 4 lata temu, to pytanie jest za wczesne. Ponieważ zmiana, w której jest szkoła, nie ma jeszcze swoich efektów mierzonych egzaminami. Natomiast możemy powiedzieć o efektach mierzonych tym, jak dzieci postępują, jak pracują nad swoim zachowaniem. Jest innowacja w zakresie oceniania zachowania. Ja chętnie się podzielę tym, jaki kodeks karny stosowany jest w większości szkół polskich, związany z punktozą.

Kodeks karny pani powiedziała?

Tak, mały mini kodeks karny. Jeżeli przyniesiesz paprotkę, dostaniesz 5 punktów. Jeżeli przyniesiesz karmę dla psa też. Jeżeli nie masz linijki, masz minus 5. Tak to wygląda.

I to pani zdaniem jest kodeks karny?

Mówi się... na konferencjach używa się takiego zwrotu mini kodeks karny i jest to bardziej krok wsteczny w edukację do posłuszeństwa, czyli Prusy.

Uwielbiam to wasze Prusy ... Wszyscy inni nauczyciele w leszczyńskich szkołach nagle czują się jak bohaterowie wiersza patronki waszej szkoły, czyli Marii Konopnickiej, Prusak męczy polskie dzieci. I to tak mniej więcej wygląda.

Ale to ma uzasadnienie. A ja bym chciała dodać do tych wyników egzaminów.

Właśnie, jakie są?

Agnieszka Kochanek: Tak, one nie są wybitne, tak można powiedzieć.

Średnie są?

Ale dzieci zdają te egzaminy. Tak, są średnie.

Nie, są najniższe.

Są najniższe ze wszystkich szkół. Ja bym chciała tutaj przewrotnie zadać pytanie. Wprawdzie ani ja, ani pan, na pewno nie zdawaliśmy egzaminu ósmoklasisty, ale zdawaliśmy maturę. Czy kiedykolwiek w pana życiu, ktoś pytał pana o wyniki matury? Bo mnie nikt. Nikt mnie z tego nie rozliczał. Uważam siebie, że osiągnęłam sukces w moim życiu zawodowym i to jest najważniejsze.

A system pyta o wyniki matury? Przy rekrutacji na studia?

Okej. Natomiast nie przywiązujmy się tylko do wyników egzaminów.

Agnieszka Ptaszyńska: Ja bym się chciała jednak skupić na wyniku egzaminu. Tak, zgadza się na, zdaje się, 10 szkół podstawowych w Lesznie, Szkoła Podstawowa nr 1 w zeszłym roku osiągnęła najniższy wynik egzaminów ósmoklasisty. Ale...Po pierwsze wyniki egzaminu ósmoklasisty są podważane przez wielu specjalistów w całej Polsce. Po drugie, Szkoła Podstawowa nr 1 od 4 lat jest w ruchu budzącej się szkoły. To był proces, to znaczy dzisiejsi absolwenci SP 1, ci którzy w zeszłym roku byli w ósmej klasie, trafili na ten proces zmian, kiedy byli w czwartej klasie, o ile dobrze liczę.

Są pokoleniem covidowym, wtedy nie chodziło się do szkoły. Musieli się przystosować do zmian. Podejście szkoły do edukacji wtedy się bardzo zmieniło. Budzące się szkoły uczą się na błędach, to również jest w ruchu szkoły, tak?

Pytam panie, szanowne mamy….wiem, fantastyczna szkoła, miło, sympatycznie, nie ma ocen, nie ma dzwonków, wszyscy się lubimy. Okej, ale dziecko chce iść do naprawdę dobrego liceum, gdzie się wymaga świadectwa i wyniku egzaminu…

Panie redaktorze, moja córka skończyła właśnie pierwszy semestr szkoły. Ja dopiero ją tutaj posłałam. Ja znałam wyniki egzaminu ośmioklasisty, posyłając dziecko do tej szkoły. To nie jest moja szkoła okręgowa. Mnie wyniki nie przekonały do tego, żeby nie posyłać dziecka do tej szkoły. Ważniejsze były inne kwestie: opieka pedagogiczna, opieka psychologiczna, opieka wychowawcza, wszystkie inne opinie, które słyszałam o szkole, wszystko to, co słyszałam o tym, jak dziecko się tam dobrze czuje, jak jest pewne siebie, jak się rozwija. Moje koleżanki mają dzieci, które przenosiły dzieci z innych placówek specjalnie do tej szkoły. Wszystko to mnie przekonało, że moja wrażliwa dziewczynka właśnie tutaj się będzie świetnie rozwijać. A wyniki egzaminu? Jeśli mamy w szkole 20 absolwentów, to jeśli jeden procent bardzo źle napisał egzamin, to wynik procentowy jest mocno obniżony. W momencie, kiedy mamy 200 absolwentów, to ta skala jest dużo większa.

A ma już córka pomysł na siebie w życiu? Chce być lekarzem albo adwokatem?

Nie, absolutnie nie.

Jeśli ktoś by chciał, żeby jego dziecko było lekarzem, adwokatem lub jakimś wybitnym ekspertem, pilotem na przykład linii lotniczych, no to musi iść do liceum lotniczego, gdzie jest 30 osób na jedno miejsce i te wskaźniki niestety grają rolę.

Agnieszka Kochanek: I tu właśnie dotykamy najważniejszego punktu. Edukacja XXI wieku koncentruje się na kompetencjach, na wyciąganiu tych kompetencji, na współudziale dziecka w kształtowaniu swojej przyszłości. Jeżeli ono będzie od początku w ten sposób prowadzone, to ono samo poczuje, jaki ma talent i nauczyciele, którzy będą z nim pracować, zobaczą w czym jest mocne. Jeżeli będzie chciało być lekarzem, to proszę mi wierzyć, że wielkość miasta i wyniki nie mają znaczenia. Ludzie z małych miejscowości kończą szkoły, może niepozorne, ze słabymi wynikami egzaminów ósmoklasisty, ale osiągają sukces.

Macie przykłady, że to działa? Świat jest taki, że się wymaga świetnej matury, jak się chce dostać na świetne studia. Więc pytam, czy gdzieś to zostało przećwiczone?

dr Marta Grześko-Nyczka: A propos matury, to chcę powiedzieć, że w ubiegłym roku około 50% uczniów poszło na studia i za chwilę ta matura nie będzie znaczyła nic, ponieważ uczelnie same zabiegają o studentów. Więc to są takie przykre wnioski.

Dobrze, że ja już jestem starym człowiekiem i może nie dożyję, że mnie niedouczony lekarz będzie przyjmował.

Ja bym chciała tego lekarza empatycznego.

Ja bym wolał kompetentnego.

Kompetentnego to jest podstawa i empatycznego. Brakuje w naszym społeczeństwie, coraz bardziej brakuje empatii, zrozumienia, dialogu. To są bardzo ważne wartości. Jeśli chodzi o wyniki edukacji, która bazuje na relacjach i na poczuciu bezpieczeństwa, to wskazują właśnie na to, że uczniowie uczą się jeszcze lepiej. To wynika z badań mózgu, z doświadczeń nauczycieli innowatorów. Badania neurodydaktyczne wyraźnie wskazują na to, że mózg uczy się najlepiej, kiedy jest w poczuciu bezpieczeństwa. Kiedy dzieci obdarzamy zaufaniem i dajemy im odpowiedzialność i sprawczość.

Pani doktor, jeszcze raz. Czy gdzieś na świecie zostało to przećwiczone od A do Z, że dziecko, które uczy się w ten sposób, kończy jako, może nie geniusz, ale niezwykle dobrze wykształcona osoba?

To są tak długie i wieloletnie badania, na które pan wskazuje, chcąc deprecjonować to, co robi ta szkoła. Znam nauczycieli w Polsce, także w szkołach średnich, którzy działają właśnie bazując na potrzebach ucznia w indywidualny sposób i to na lekcjach matematyki. Myślę, że takim wzorem i ikoną polskiej zmiany oddolnej jest Anna Szulc, która od kilkunastu lat pracuje właśnie promując empatię, dialog z uczniem, trójstronne spotkania uczeń, nauczyciel, rodzic. Nie ma wywiadówek w tej szkole z tą wychowawczynią. Ona regularnie robi ewaluację swojej pracy i sprawdza wyniki uczniów maturalne. Te wyniki nie są nigdy gorsze od średniej, a nawet są lepsze. Więc wiemy, że edukacja bazująca na relacjach, na tym, że uczeń pracuje w swoim czasie, w swoim tempie, może osiągnąć lepsze rezultaty niż pod presją, w stresie, ciągle będąc testowanym i sprawdzanym.

Choć życie tak wygląda...

Życie tak wygląda, że jestem zapraszana na konferencję pod tytułem ocalić dzieciństwo, bo sprawiamy, że najpiękniejszy okres w życiu upływa pod znakiem edukacji opartej na ogromnej presji. Ja widzę, że pracuję mniej niż moje dziecko. Badania pokazują, że w latach 90-tych uczeń siódmej klasy miał 24-26 godzin lekcyjnych, a teraz 36.

Ja pytam, czy ta fajna, sympatyczna, otaczająca, ściskająca, cieplutka szkoła , przygotowuje człowieka na wejście w dorosłe życie, gdzie jest trudno, twardo, gdzie jest niesprawiedliwie, gdzie po prostu dostaje się w tyłek.

Agnieszka Ptaszyńska: Panie redaktorze, a dlaczego pan się skupia na uczniach najlepszych? Dlaczego pan się skupia na prymusach?

Skupiam w tym momencie na gorszych, bo ci gorsi jeszcze bardziej dostaną w tyłek.

Ale właśnie o to chodzi w tej szkole, żeby nie dostali.

Ale w życiu, jak ich szef zagoni do roboty?

Nie dostaną w tyłek. Ta szkoła uczy między innymi pewności siebie, pomimo tego, że nie jesteśmy prymusami w edukacji. Ja się domyślam, że pan redaktor miał piątki i szóstki w szkole.

Niekoniecznie. Ale dzieci się ze mnie śmieją, że ja sześć kilometrów w śniegu po pas chodziłem do szkoły, bo to były czasy ciężkiej komuny, więc nie chcę już wracać do tego, ale nie miałem w szkole łatwo. Na koniec jeszcze, bo już czas naprawdę nas goni. Nie przeszkadza wam, że tam nie ma sali gimnastycznej z prawdziwego zdarzenia i boisk, o czym mówił prezydent?

Nie, nie przeszkadza. To jest mniej ważne. Mnie również przeszkadza to, na przykład, że wiadukt jest obok i że powietrze nie jest najlepsze na świecie. Ale biorąc plusy i minusy, ja wolę, żeby dziecko czuło się bezpieczne, pewne siebie, zaopiekowane również edukacyjnie.

Bardzo serdecznie dziękuję, Agnieszka Kochanek, Agnieszka Ptaszyńska i Marta Grześko-Nyczka. Strona społeczna sporu o Szkołę Podstawową nr 1.

Bardzo dziękujemy.

Rozmawiał Jarek Adamek

 

reklama

reklama

reklama

reklama

reklama