O przewlekłym nieżycie nosa mówi się wówczas, gdy dolegliwości nosowe utrzymują się dłużej niż miesiąc. Bardzo często przyczyną ciągłego kataru są czynniki alergiczne, zwłaszcza wziewne, jak kurz, pleśń czy futro zwierząt. Jednak przewlekły nieżyt nosa może być także niealergiczny - co go wywołuje i jak z nim walczyć? Sprawdź! |
Przyczyny przewlekłego nieżytu nosa
Alergiczny nieżyt nosa
Nieżyt nosa to powszechnie występująca dolegliwość, z którą kilka razy w ciągu roku męczą się ludzie na całym świecie. Katar dopada każdego, a głównym sprawcą są wirusy - paragrypy, rhinowirusy, koronawirusy, adenowirusy. Skutkiem ich działania jest podniesiona temperatura ciała, ogólne osłabienie organizmu, bóle głowy i mięśni, a także uciążliwy katar. Ten ostatni, wynikający z infekcji wirusowych, utrzymuje się mniej więcej tydzień, po czym samoistnie znika (na przeziębienie i jego objawy nie ma leku przyczynowego).
Inaczej jest, gdy katar wywołują alergeny wziewne - roztocza kurzu domowego, pyłki roślin, złuszczający się naskórek zwierząt futerkowych. Pod ich wpływem pojawia się lecący, przewlekły katar, seryjne kichanie, uczucie zatkanego nosa, świąd, pieczenie, łzawienie, obrzęk oczu i inne podobne objawy. Alergia pojawia się wskutek nietolerancji organizmu na dany czynnik sprawczy, czego efektem jest włączenie mechanizmów obronnych, jakimi są obrzęk naczyń krwionośnych, stan zapalny błony śluzowej nosa i związane z nimi dolegliwości.
Przewlekły nieżyt nosa o podłożu alergicznym utrzymuje się powyżej czterech tygodni. Może przebiegać łagodnie, nie przynosząc poza uciążliwym katarem żadnych objawów. Jednak może też mieć charakter ostry, utrudniając wykonywanie najprostszych, codziennych czynności, osłabiając koncentrację i zaburzając sen.
Niealergiczny nieżyt nosa
Jednak nie zawsze przewlekły nieżyt nosa wynika z reakcji alergicznej. Zdarza się, że ciągły katar ma charakter idiopatyczny, co oznacza, że przyczyna jego powstania jest niejasna. O niealergicznym nieżycie nosa mówi się także jako o naczynioruchowym nieżycie nosa. W jego przebiegu przewlekły katar nie jest konsekwencją stanu zapalnego związanego z alergią ani infekcją, lecz wynika ze zmian, które z nie do końca wiadomych przyczyn zachodzą w błonie śluzowej jamy nosowej. Rozszerzenie naczyń krwionośnych, obrzęk śluzówki, nadmiar zalegającej w nosie wydzieliny wywołują wodnisty katar, blokadę nosa, częste, seryjne kichanie.
Naczynioruchowy nieżyt nosa występuje głównie u kobiet powyżej 20. roku życia może utrzymywać się przez cały rok, a jego objawy nasilać w okresie jesienno-zimowym i wczesną wiosną. Niektórzy wiążą tę przypadłość z zaburzeniami gospodarki hormonalnej, z którymi walczy spora część żeńskiej populacji.
Trzeba zauważyć, że częstą przypadłością jest katar w ciąży, który może utrzymywać się nawet przez 9 miesięcy i jest zaliczany do jednego z nietypowych objawów ciąży. W organizmie kobiety brzemiennej pod wpływem hormonów (głównie estrogenów) naczynia krwionośne rozszerzają się, a śluzówka jest mocno przekrwiona, co wywołuje uczucie zatkanego nosa i może stać się przyczyną kataru.
Poza tym niealergiczny nieżyt nosa łączy się także z zanieczyszczeniem środowiska. Zdarza się, że przewlekły katar jest skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków, w tym również leków donosowych z alfa-adrenomimetykami, których nie należy stosować dłużej niż 5-7 dni, ponieważ po tym czasie uszkadzają błonę śluzową nosa i stają się przyczyną objawów nieżytu polekowego.
Sposoby leczenia przewlekłego nieżytu nosa
Leczenie alergicznego nieżytu nosa
Leczenie przewlekłego nieżytu nosa trzeba zacząć od rozpoznania. Jak już zostało wspomniane, może to być długi i żmudny proces, wymagający od pacjenta czasu i cierpliwości. Ustalenie przyczyny dolegliwości jest kluczem do ich zwalczenia. Przy alergicznym nieżycie nosa najważniejsze jest rozpoznanie czynników drażniących i ich całkowita eliminacja.
Alergiczny nieżyt nosa wymaga specjalistycznego podejścia i wnikliwej diagnostyki. Ważna jest obserwacja objawów (zwrócenie uwagi na ich nawrotowość, sezonowość) oraz możliwie jak najszybsze rozpoznanie alergenów (co nie zawsze jest proste). U pacjentów z objawami alergicznego nieżytu nosa należy wykluczyć inne choroby - na przykład zakażenie bakteryjne, które również może mieć przewlekły przebieg. Jeśli chory skarży się na duszności i suchy, nieproduktywny kaszel, należy wykonać u niego badanie spirometryczne. Alergie często pojawiają się u alergików, stąd konieczność wykonania spirometrii. Poza tym standardowe badania to testy alergiczne, w tym prowokacyjne oraz laboratoryjne badanie krwi.
W leczeniu przewlekłego nieżytu nosa stosuje się leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy aplikowane donosowo. Tego rodzaju farmaceutyki działają krótkookresowo, dlatego jeśli alergia staje się przyczyną ciągłego kataru, warto rozważyć immunoterapię czyli odczulanie.
Leczenie niealergicznego nieżytu nosa
Rozpoznanie idiopatycznego kataru, który utrzymuje się przez ponad 12 tygodni, jest trudne, ze względu na niejasność pochodzenia tej przypadłości. Wśród badań diagnostycznych trzeba wymienić rynoskopię przednią (badanie jamy nosa), morfologię krwi obwodowej, a często także wykonanie testów alergicznych. Choć droga do rozpoznania choroby i podjęcia próby jej leczenia jest długa, warto ją podjąć. Bagatelizowanie przewlekłego kataru skutkuje nie tylko obniżeniem komfortu życia, lecz także może doprowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych - wywołać nawracające zapalenia ucha środkowego czy zapalenie zatok przynosowych.
W leczeniu niealergicznego nieżytu nosa, podobnie jak przy katarze alergicznym, stosuje się środki przeciwhistaminowe i glikokortykosteroidy. Ze względu na nieznaną przyczynę dolegliwości, często sposobem ich złagodzenia jest diametralna zmiana stylu życia - diety, zakresu aktywności fizycznej, warunków mieszkalnych, czasem również miejsca pracy. Choć nie da się wyleczyć choroby, której przyczyna jest nieznana, można próbować łagodzić jej objawy. Tak jak w przypadku alergii, sprawdzą się tu niesteroidowe leki przeciwzapalne, które obkurczają naczynia krwionośne i redukują obrzęk. Ich przykładem mogą być środki z fenylefryną.
Pomocne w leczeniu przewlekłego kataru u dzieci, jak i dorosłych jest oczyszczanie nosa solą morską oraz stosowanie inhalacji. Osoby cierpiące na naczynioruchowy nieżyt nosa powinny bacznie się obserwować i spróbować określić, w jakich sytuacjach nasilają się dokuczliwe objawy. Zdarza się, że przewlekły katar wymaga konsultacji nie tylko u laryngologa, lecz także endokrynologa, psychiatry lub chirurga. Chroniczny katar o nieznanej przyczynie może wskazywać na zaburzenia hormonalne, wynikać z wad anatomicznych lub mieć podłoże nerwicowe - warto to mieć na uwadze!
