Leszczyniak nad Niemnem

Litwa zresztą w sercach większości z nas zajmuje miejsce szczególnie sympatyczne. Z kimkolwiek o tym kraju tylko zaczynałem mówić, natychmiast w odpowiedzi słyszałem słynne „Litwo, ojczyzno moja”. Wiadomo. Choć, jak również wiadomo, ta mickiewiczowska Litwa to dziś tak naprawdę Białoruś. Ale kto by się tam o parę kilometrów w lewo lub prawo spierał. Zresztą, a propos Mickiewicza i tej Litwy mam uroczą anegdotkę. W ubiegłym roku w Lesznie mieliśmy Balonowe Mistrzostwa Świata Juniorów. Jak wiadomo troszkę się tam udzielałem jako wolontariusz. Pewnego wieczoru przyszedł do mnie Dovydas - młody pilot z Litwy. - Mamy problem, dziewczyna z załogi zrobiła sobie coś w nogę, boli i puchnie - mówi. Faktycznie nie najlepiej to wyglądało, więc zabraliśmy ją do szpitala. Kto korzystał z SORu wie, że trzeba tam trochę poczekać, więc grzecznie poczekaliśmy. Jak się okazało, dyżur pełnił znany pewnie wszystkim w Lesznie pan doktor Pioterek - legenda leszczyńskiego SORu. Wchodzimy, referuję sprawę: że Litwini, że zawody, że dziewczyna, że noga. Pan doktor słucha w milczeniu. -Litwini - mówi wreszcie - „Litwo, ojczyzno moja”. Uśmiecham się przez maseczkę. Dovydas kiwa grzecznie głową (polskiego nie zna ni w ząb). -Mickevicius, tak na niego mówią kontynuuje pan doktor. Litwin znowu kiwa, wreszcie wysyłają nas do rentgena. Po prześwietleniu znów trzeba swoje odczekać, więc Dovydas wyciąga komórkę i wpisuje w Google „Mickevicius”. -Aaa, Panas Tadas! - ucieszył się wreszcie. Wynika więc z tego, że Pana Tadeusza też na Litwie znają, choć już nie aż tak dobrze jak u nas. Dovydas zresztą wyjaśnił mi, że Mickiewicza to on tak mniej lubi, za to uwielbia Czesława Miłosza - polskiego, jakby się wydawało, noblistę, który sam o sobie mówił, że jest właśnie Litwinem.

Z Litwinami zresztą historia nam się też dziwnie ułożyła. My się cały czas powołujemy na tę „Ojczyznę naszą”, na Jagiełłę, Unię Lubelską i Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Wreszcie na Mickiewicza, Sienkiewicza i Orzeszkową. Litwini jakoś mniej entuzjastycznie do tego podchodzą. Słyszałem nie raz i nie dwa, że wręcz Polaków zwyczajnie nie lubią. Dyskutowaliśmy o tym w naszej ekipie podczas wyjazdu, nieraz ostro się ścierając. Ja stałem na stanowisku, że trochę ich kolonizowaliśmy. Mój białostocki przyjaciel pukał się na to w czoło, bo przecież Litwa żadną kolonią nie była i że porównanie z czapy wzięte. No ale język polski, kultura szlachecka, religia katolicka jednak z Polski przyszły - broniłem - Litwin, kiedy chciał robić karierę, musiał mówić po polsku, zdobyć herb i odstąpić dawne wierzenia. Zresztą o języku litewskim, kulturze chłopskiej, pogaństwie na Litwie przypomniano sobie w XIX wieku, kiedy rodziły się tożsamości narodowe w całej ogarniętej imperiami Europie. W naturalny sposób więc Litwini budowali tę tożsamość trochę w kontrze do Polski, żadnego odrodzenia Rzeczpospolitej Obojga Narodów nie chcieli. A jeśli nawet trochę chcieli, to wyleczył ich z tego rajd Żeligowskiego na Wilno - to wypominają nam faktycznie po dziś dzień. Choć być może coś zaczyna się tu zmieniać na plus. Z pewnego bardzo ważnego powodu.

Bo podobnie trudną historię - a raczej o wiele trudniejszą - mieliśmy z Ukrainą. A nigdzie nie widziałem tylu ukraińskich flag, co na Litwie. Powiewają wszędzie: począwszy od wież i żurawi, poprzez urzędy i instytucje, nawet w kościołach. Litwini oczywiście nie mieli z Ukraińcami tylu rachunków krzywd, ile mają Polacy (choć Powstanie Chmielnickiego tłumił Janusz Radziwiłł - ten znany z Potopu dla Polaków zdrajca, dla Litwinów bohater). W każdym razie poparcie jest jednoznaczne i bezwarunkowe. I tak samo jednoznaczna i bezwarunkowa jest niechęć do Rosji. Dlaczego? O to akurat kilku Litwinów zapytałem. Odpowiedź była szybka i prosta. -Bo jeśli Ukraina przegra, my jesteśmy następni - mówili bez cienia uśmiechu - a potem wy.