Moja wolność słowa, twoja mowa nienawiści

Napisałem oczywiście o tym, o czym wszyscy pisali, czyli o śmierci prezydenta Gdańska. I chciałem sobie troszkę poużywać na tej całej naszej tak zwanej „klasie politycznej” oraz „komentatorach sceny politycznej”, którzy cały czas rwali szaty nad zdziczeniem obyczajów.

Napisałem o politykach od lewa do prawa, którzy muszą - po prostu muszą - mówić tak, żeby przeciwnikom w pięty poszło. Już kiedyś ktoś mądrzejszy ode mnie napisał, że żyjemy w czasach dyktatury „żółtych pasków”. Wiecie, o co chodzi - o te krótkie cytaty wyświetlane cały czas przez telewizje informacyjne. Bywają żółte, bywają niebieskie albo czerwone, mniejsza o kolor, liczy się rozmiar. Bo miejsca na nich mało, więc umieszcza się tam zazwyczaj krótki, kilkuwyrazowy komunikat. Ale za to pasek wyświetla się często. Więc wielką ambicją każdego prawdziwego polityka jest, żeby wypowiedziane właśnie przez niego zdanie wisiało na pasku jak najdłużej. Więc musi powiedzieć coś bardzo, że tak powiem, mięsnego. Że tamten, z drugiej strony, niszczy Polskę. Albo kłania się Niemcom. Albo łamie Konstytucję, względnie słucha rozkazów z Watykanu. Maksymalnie cztery wyrazy, tyle na pasek wchodzi. Więc mocne zdanie się zmieści. A że nie zawsze zmieści się zdrowy rozsądek - mniejsza z tym, przecież z badań socjologicznych wynika jasno, że rozsądek to ostatnia rzecz, jaką kierują się wyborcy.

Chciałem też napisać o „obserwatorach”, czyli ludziach, którzy w różnego rodzaju mediach są pozatrudniani i cały czas w różnych telewizjach, portalach i na łamach do nas mówią o naszej rzeczywistości. Kiedyś nazywano ich dziennikarzami, ale to chyba nie jest najwłaściwsze słowo - i nie piszę tego ze złośliwości. Po prostu z 20-30 lat temu jeszcze, kiedym się do radia najmował, dziennikarstwo zajmowało się głównie opowiadaniem o różnego rodzaju wydarzeniach. Relacjonowało, pozostawiając odbiorcy przestrzeń do oceny tego, co relacjonuje. Dziś większość mediów, owszem, informuje o tym co się dzieje, ale od razu mówi nam, co mamy o tym myśleć. Popatrzcie sobie na największe dzienniki informacyjne w telewizji - od razu wiadomo, jaka jest linia redakcji. Albo mamy najlepszy rząd na świecie, albo nasz rząd jest zupełnie do kitu. Jeśli człowiek chciałby się czegoś naprawdę dowiedzieć, musiałby przerzucać się z jednego kanału na drugi, a potem na trzeci i czwarty, a kto ma dziś na to czas. Więc najczęściej pozostajemy przy tym jednym zakładając, że jest najlepszy, a reszta to po prostu propaganda wrogiego obozu. Oczywiście z obowiązkowymi paskami.

Jeszcze tydzień temu miałem nadzieję, że ta gdańska tragedia spowoduje refleksję u obu grup wyżej opisanych. Że ktoś dojdzie do wniosku, że te paski i to łopatologiczne tłumaczenie świata to może jednak trochę przesada. Że wypada pozostawić sobie i innym margines: „mogę nie mieć racji, może ją natomiast mieć ten z drugiej strony”. Tak myślałem, ale jak widać nic takiego się nie stało - przynajmniej tam, „na górze”. Wszyscy, no prawie wszyscy, wynajdują coraz to nowe sposoby na obrzydzenie tych drugich. Tym razem głównie w imię walki z nienawiścią.

Na dole może będzie trochę inaczej, bo oto w leszczyńskim samorządzie pojawiła się inicjatywa uchwały w sprawie „agresji w życiu publicznym”. A właściwie trzy inicjatywy, choć zostałem ostatnio zapewniony, że mają być one (w drodze konsensusu) połączone w jedną. Dużo bardzo ładnych słów o unikaniu agresywnych zachowań, bezpodstawnych ataków i tego wszystkiego, co nazywa się „hejtem” czy „mową nienawiści”. Zasadniczo chodzi o debatę publiczną, czyli między lokalnymi politykami. Akurat jeśli dobrze pamiętam, to w leszczyńskim samorządzie ostatnio jakoś szczególnych przejawów agresji nie było, czasem się radni nieco poprzekomarzali, ale wobec harców sejmowych to po prostu są rekolekcje oazowe. No ale skoro ma być jeszcze lepiej, to trzymam kciuki i będę obserwował postępy.

Inna rzecz, że nie jestem do końca pewien, co oznacza termin „mowa nienawiści” czy „hejt”. Kiedyś wydawało mi się, że wiedziałem - podczas na przykład zajęć z młodzieżą tłumaczyłem, że nie można mówić „X jest złodziejem”, bo to jest niedopuszczalne oszczerstwo, czyli właśnie mowa nienawiści. Można natomiast mówić „działalność X jako posła (burmistrza, kierownika czy dziennikarza) mi się nie podoba”, bo ludzie mają prawo oceniać czyjąś działalność. Zwłaszcza jeśli to działalność publiczna - kiedy się człowiek poddaje wyborowi albo sam się zgadza, żeby być „na świeczniku”. -Można krytykować - mówią owe osoby - ale nie anonimowo. Zasadniczo bym się nawet zgodził - mnie też czasem ten czy inny komentarz uszczypnie boleśnie. I byłoby cudownie, gdybym mógł wiedzieć, kto to napisał i powiedzieć, gdzie sobie może tę opinię wsadzić. Tak samo pewnie byłoby cudownie, gdyby poseł, burmistrz czy radny wiedział, kto co myśli na jego temat. A jeszcze lepiej byłoby, gdyby wiedział, kto na niego głosował - a zwłaszcza kto nie głosował.

Nie można mieć wszystkiego. Cieszmy się tym, póki można. Bo bardzo się boję, że te cudne czasy mijają i wkrótce doczekamy się praw, które będą stanowić co wolno mówić i czego mówić nie wolno. Jeszcze trochę, a umożliwi to sojusz polityki i technologii. I nie pozostanie już ani odrobiny miejsca na ludzką wolność - także wolność do robienia błędów. I jacyś ważni ludzie będą wiedzieć lepiej od nas, co jest dla nas dobre.